Matbaa hakkında, Faydalı bilgiler

Matbaa Nedir?

Matbaa kelime anlamı olarak baskı makinesi olarak da bilinen Arapça asıllı bir kelimedir. Ayrıca basım evi, basım yeri, baskı aleti gibi anlamlara da gelir.

Matbaa, iletilmek istenen mesajı; yazı, resim veya bir form şeklinde kağıt, deri, kumaş gibi malzemeler üzerine özel bir surette basarak çıkaran ve birden çok nüsha haline getirilmesini sağlayan makineli sistemdir. Matbaacılık da bu sistemle tasarlama ve çoğaltma işidir.Matbaacılıkta çoğaltma işi genel olarak üç aşamadan oluşur. Öncelikle basılacak işin tasarımı yapılır. Bu aşamada yazıların ve fotoğrafların bilgisayara aktarılması gerekir. Bilgisayara aktarılan görsel öğeler bir mizanpaj yazılımında bir araya getirilerek baskıya uygun tasarım oluşturulur. (Bilgisayar yardımıyla yapılan bu işleme masa üstü yayıncılık da denir).

Kağıt cinsleri

Aydınger kağıdı : Saydam yüzeyli özel bir kâğıt çeşidi. 

Banknot kâğıdı : Para basımı veya diğer çok kıymetli evrak baskısı için kullanılan ve sahtesi yapılmayan kâğıt. 

Canson kâğıdı : Dayanıklı ve parlak resim kâğıdı.

Elişi kâğıdı : Ön yüzü parlak ve renkli mat kâğıt. 

Eczane kâğıdı : Pelür kağıttan daha ince, beyaz ve hafif kâğıt. İpek kâğıt : İyi cins fotoğraf kâğıdı. 

Kablo kâğıdı : Yalıtma malzemesi olarak kullanılan kâğıt. 

Karbon kâğıdı : Kopya çıkarmak için kullanılan bir tarafı karbon boyalı kâğıt. 

Kasap kâğıdı : Yarı saydam hale getirilmiş kaba kâğıt. Kömür kâğıdı : Gravürlerde kullanılan jelatinli kâğıt.

Kraft kâğıdı : Dayanıklı ambalaj kâğıdı. 

Krepon kâğıdı : Her iki yüzünde de ince kabarık çizgiler bulunan kırışıklı bir çeşit el işi kâğıdı. 

Mulaj kâğıdı : Elbise patronu için kullanılan saydam kâğıt.

Ozalit kâğıdı : Kalıplardan resim çoğaltmaya yarayan yüzeyi ışığa karşı duyarlı madde ile kaplı kâğıt. 

Pelür kâğıdı : Çok hafif ve ince kâğıt. 

Saman kâğıdı : Saman hamurundan yapılan kâğıt. Sigara kâğıdı : Sigara tütününün sarıldığı kâğıt. 

Yağlı kâğıt : Yağ emmeyen kâğıt. 

Kağıt Grupları

1 -İnce kâğıtlar- Sigara kâğıdı – Sargılık kağıt – Pelür kağıdı 2 – Yazı ve baskı kâğıtları- I. Hamur kağıtlar – II. Hamur yazı kâğıdı – III.Hamur baskı kağıdı – II. Hamur teksir kâğıdı – II. Hamur renkli kâğıt – Gazete kâğıdı 3 – Ambalaj kâğıtları- Kraft ambalaj kâğıdı – Çimento torba kâğıdı – Selüloz renkli kâğıt -Şires kâğıdı – Kaplık kâğıt 4 – Özel kâğıtlar- Parşömen kâğıdı – Gomalı (zamklı) kâğıt – Soğan kâğıdı veya Gofreli pelür – Aydınger kâğıdı – Selefon kâğıdı (jelatin vb.) 5 – Kartonlar- Dosya kartonu – Bristol karton – Krome karton – Kraft karton – Tripleks karton – Saman kartonu – Beyaz karton – Gri karton 6 – Mukavvalar

Kağıt Ölçüleri

Kâğıt ölçüsü olarak Alman DIN normu uygulanmaktadır. Buna göre başlıca 3 kâğıt ölçüsü kullanılmaktadır. 
A0 : 841 x 189 mm, B0 : 1000 x 1414 mm, C0 : 917 x l297 mm Bu ölçüler kâğıdın katlanmamış ölçüleridir. Kâğıt bir defa katlanınca oluşan ölçü, Al Bl, Cl ölçüsüdür. Örneğin; A4 ölçüsündeki bir kâğıdın yâni 4 kere katlanan kâğıdın ölçüsü 210 x 297 mm olur. Ülkemizde daha çok A ve B ölçüleri 
kullanılmaktadır.Standart kağıt ölçüleri- 50 x 70 cm = Çıkartma kağıtları 
-57 x 82 cm = I, II, III. Hamur, Kuşe kağıtlar, Biletlik 
-59 x 82 cm = I, II, III. Hamur, Pelür kağıtlar -59 x 92 cm = Avrupa parşömen 
-64 x 90 cm = I. Hamur, Kuşe kağıtlar 
-68 x 100 cm = I, II, III. Hamur, Biletlik kağıtlar 
-70 x 100 cm = I, II, III. Hamur, Kuşe kağıtlar, Bristoller, … Gramaj : Kağıdın 1m2 sinin gram olarak ağırlığına , o kağıdın gramajı denir. Kağıt Kalitesinin Kontrol Edilmesi1) Kâğıdın yüzeyi, dokunarak veya üstten ve alttan ışıklandırılarak lüp ile tetkik edilir. 

2) Kâğıdın sağlamlığı, defalarca katlanarak ve enine, boyuna yırtılarak anlaşılır. Kalınlık ise mikrometre ile ölçerek anlaşılabilir. v 3) Kâğıdın tutkal miktarı, mürekkepli kalemle enine ve boyuna çizgiler çekilerek anlaşılabilir. Mürekkep yayılmaz ve arkaya geçmezse kâğıt tam tutkallıdır. İnce ve kalın tüm çizgiler yayılır ve arkaya geçerse kâğıt çok az tutkallı veya hiç tutkallanmamıştır. Kalın çizgiler yayılır ve arkaya geçerse, kâğıt yarı tutkallı demektir. 

4) Kâğıdın odun miktarının tespiti için l ölçek phloroglucin, 5 ölçek % 100 saf alkol ve 5 ölçek tuz ruhu karışımından l damla kâğıdın üstüne sürülür. Kâğıdın rengi, odun miktarına göre az veya çok kırmızılaşır. 

5) Sunî filigran kalıpla basıldığı için, kâğıdın hep aynı yerinde bulunur ve zamanla kaybolabilir. Hakiki filigranın yeri ise kâğıttan kâğıda değişir ve hiçbir zaman kaybolmaz. v 6) Hava geçirmeyen kâğıt, altında mum yakıldığı zaman kabarcık çıkartır.v 7) Yağ geçirmeyen kâğıt, üzerine bir damla terebentin damlatıldığında, 30 saniye terebentini altına geçirmez. 

8) Kâğıdın tozlu oluşu, üzeri siyah bezle silinerek veya siyah kâğıt üzerine silkelenerek anlaşılabilir. 

9) Kâğıdın yolunma derecesini anlamak için, yüzeyine ıslak parmakla bastırılıp süratle çekilir. 

10) Kâğıdın sararması, bir parça kâğıdın yarısı açıkta kalacak şekilde bir kitap arasına konulup gün ışığına bırakılarak anlaşılabilir. 

 • Kağıdın Su Yönü 
Kağıt hamuru marinaya girerken elek üzerinde suyu süzülerek keçe gibi bir şekil alır. Bu haldeki kağıdın lifleri kağıdın gidiş yönüne döner. Biz bu yöne “kağıdın yönü” veya “kağıdın suyu” diyoruz. Bununla kağıt liflerinin aldığı yön kastedilmiş oluyor. Kağıdın yönü, baskı ve cilt işleri bakımından çok önemlidir. 

Kağıdın Yönünün Bulunmasının Yolları:
1- Bir kağıdın en ve boyundan birer şerit kesilir. Şeritlerin birer uçlarından tutulur. Düz duran şerit: Kağıdın yönünü gösterir. Diğer şerit kıvrılır. 
2- Kağıt ıslatıldığı zaman suyunun aksi yönüne doğru kıvrılır. Kağıdın su yönü ise düz kalır. 
3- Kağıdın eni ve boyu iki tırnak arasına sıkıştırılarak kuvvetle çekilir. Tıpkı su sürmede olduğu gibi kağıdın bir yanının dalgalı, diğer tarafının dalgalanmadan düz kaldığı görülecektir. Düz kalan taraf kağıdın su yönünü gösterir. 
4- Kağıt, suyu yönünde daha kolay yırtılır. Aksi yönde yırtıldığında yırtılan kenar düzgün olmaz. 

Kağıt Suyunun Baskı ve Diğer İşlerdeki Tesirleri:
Kağıdın suyu gerek baskıda, gerekse ciltleme işi sırasında önemi göz önünde bulundurulmalıdır. Kağıdın suyu ofset baskı sisteminde önemle tatbik edilmelidir. Ofset baskıda kağıdın suyu kazan miline paralel olmalıdır. Bu şekilde kağıt kazana iyi sarılır ve uygun bir baskı sağlanır. Kağıt suyuna ters işlenirse sarılma iyi olmayacak baskıdan sonra buruşma ve kırmalar olacaktır. Forma baskılarında kağıdın suyu forma sırtı ile paralel olmalıdır. Bu suretle forma kırma işleminde zorluk çıkmamış olur. Su yönü aksi olduğunda katlanacak kağıtların muntazam ve düzgün katlanmadığı görülür. Her baskı sistemi, basılacak kağıt tabakasının uzun kenarının kağıt suyu yönünde olmasını ister. Bunun başlıca nedeni şudur; Kağıt havanın rutubetinden büyük ölçüde etkilenir. Bu etkileme kağıdın suyu yönünde azdır. Aksi yönde ise fazlalaşır. Kağıdın uzun kenarı, suyu istikametinde olmazsa, kağıdın çalışması yani uzaması artar. Bu durumda baskıda, özellikle çok renkli baskıda ayar tutmaz. Böyle bir tehlike ofsette daha fazladır. Çünkü ofsette su ile nemlendirme yapılır. Bu nedenle ofset baskıda kağıt boyu, kağıdın suyu yönüyle paralel olmalıdır. 

 Otokopili Kağıtlar

-Üç Yaprak Sistemi MPD Lord Otokopi , kağıtları kendinden kopya veren üç yapraktan oluşmaktadır. 
Üst Kağıt – CB 1 Coated back : Renk veren mikrokapsül tabaka bu kağıdın arkasındadır. 
Orta Kağıt – CFB 2 Coated Front and Back : Boya alan ton sıvamalı tabaka üst tarafta, boya veren mikrokapsül sıvamalı tabaka alt taraftadır. Alt Kağıt – CF 3 Coated Front : Boya alan ton sıvamalı tabaka üst tarafta bulunmaktadır. basınç ile alt tabakadaki mikrokapsüller patlar ve içindeki renkli sıvıyı alttaki kağıdın üzerindeki alıcı ton tabakasına verir ve kopya meydana gelir. Orta kağıt kopya adedine göre arzu edildiği kadar çoğaltılabilmektedir. Yazı Yazma Durumu : MPD Lord Otokopi, el daktilo veya bilgisayar yazıcısı ile yazılmaya uygundur. Kopya adedi yazı basıncına ve daktilonun yazı sertlik ayarına bağlıdır. El ile yazmada tükenmez kalem, düz ve sert bir zemin gereklidir. MPD Lord Otokopi, 55Gr/m² standart gramajda normal olarak aşağıdaki miktarda kopya verebilir. El yazısı : 6 Kopya Elektrikli daktilo : 6 Kopya Hızlı yazıcı(Bilgisayar) : 6 Kopya(tipe göre) 
Kopya : MPL Lord Otokopi, kendinden kopya veren kağıtlar siyah kopyalı olarak imal edilmektedir. İstağe göre mavi kopya veren kağıtlar da üretilir. Kopyanın rengi mikrokağsül sıvamalı üst kağıdın kapsül rengine bağlıdır. 

Text Markör : Text Markör yazıcıları otokopi kağıtlarını negatif etkileyebilirler. Bu bakımdan otokopi kağıtları için özel olarak satılan Text Markör kalemler kullanılması gerekir. 

Fotokopi ve Mikrofilm: MPD Lord Otokopi kağıtları tüm modern mikrofilm ve fotokopi makinelerınde kullanılabilir. 

Matbaacılar İçin Otokopili Kağıt Kullanım Önerileri 
Depolama : MPD Lord Otokopi kağıtları kimyevi maddeler ve bunların buharı ile temas ettirilmemelidir. Kuvvetli ışık tesiri altında kalmamalıdır. MPD Lord Otokopi kağıtları 21°C’de ve %40-60 bağıl nem miktarı ile sevk edilir. Bu baskı ve işlem için en uygun rutubet miktarıdır. Depolama ve çalışma ortamında da bu şartlara dikkat edilmesi tavsiye edilir. Baskıya girmeden önce ambalajlı şekilde baskı dairesine alınmalı ve yine ambalajlı olarak bulunduğu yerin hava şartlarına alıştırılmalıdır. Stoklamada 20 paketten fazla üst üste istif edilmemelidir. Nihai mamüller muhakkak koliye konulmalıdır. Baskı Sistemi : MPD Lord Otokopi kağıtlarına her türlü baskı sisteminde baskı yapmak mümkündür. Tipo baskı, Ofset baskı, Kuru ofset ve Flexo baskı sistemiyle baskı yapılabilir. 

Tipo Baskı : Yumuşak elastiki klişeler ile basım yapılması tavsiye edilir. Mümkün olan en az presyon verilmelidir. İyi mizantren yapılması gerekmektedir. 

Baskı Boyası : Otokopi kağıtları için özel olarak üretilen veya kaliteli ofset baskı boyaları kullanılması tavsiye edilir. Boyalar mümkün olduğunca inceltilmeden kullanılmalıdır. Baskı boyası kağıt sıvamasıyla reaksiyona girmemelidir. Bu konuda boya imalatçısı ile görüşülmesi gerekmektedir. kağıdın arka tarafına yapılan baskılara açık renkler ve minimum boya miktarında baskı yapmaya dikkat edilmelidir. 
Parlak ve örtücü boyalar kullanmayınız ! 

Makina Ayarı : üst kağıt (CB) ile orta kağıtlar (CFB), basınca karşı hassastırlar. Bundan dolayı kağıt üzerine gelebilecek fazla miktardaki basınç önlenmelidir. Bu durumda kapsüller zedelendiğinden bölge bölge lekeler meydana gelebilir. Tram ve Zemin Baskıları : Kopya kağıtları üzerinde tam zemin baskılarının kopya çıkarılmayacak yerlere yapılması tavsiye edilir. %25 tramdan fazla olmamak şartıyla tramlı zeminler duruma göre basılabilir. Tipo baskıda %48’lik tram, ofset baskıda 60, 80’lik tram tavsiye edilir. Kağıtların baskı yüzüne dikkat ediniz !

Ofset Baskı : Ofset baskıda, kullanılan kalıpların uygunluğu araştırılmalıdır. En az miktarda su gerektiren baskı kalıpları kullanılmalıdır. baskı esnasında su miktarına dikkat edilmelidir. Kazan kauçukları ise yumuşak olmalıdır. hazne suyu ilavelerine dikkat edilmelidir. Renk lekeleri meydana gelebilir. Hazne suyunda alkol ilavesi %25’i geçmemelidir. Hazne suyu PH ise 5.5’da tutulmalıdır. 
Arka Baskı : Bazı durumlarda arka baskı gerekmektedir. Arka baskı minimum presyonla yapılmalıdır. Açık renk boya ve ince yazılar kullanılmasıyla kopya verme özelliği en az şekilde etkilenir. parlak ve örtücü boyalar kullanılmamalıdır. Su Yolu : Ürün etiketleri üzerinde kağıdımızın su yolunu belirten ok işaretleri mevcuttur. Baskı öncesinde bu ok işretlerine göre hesapların yapılması baskıya uygun su yolunun tercih edilmesini sağlayarak, çalışma kolaylığı ile fire ve zaman kaybı konularında size en karlı sonucu getirecektir. Kağıtlarımız su yolu ters ve düz olarak imal edilebilmektedir. Su yolunun baskı silindirine paralel değil, bilakis dik olması durumunda daha problemsiz baskı ve çalışma kolaylığı sağlanabilir. Boyama : MPD Lord otokopi kağıtları üzerine boyama yapılabilir. Boyama işleminde kullanılan boyalar otokopi kağıtlarına uygun olmalıdır. Aksi taktirde kopya verme özelliğine olumsuz etki edebilir. 

Perforasyon : CFB kağıtlarının perforasyon işlemi esnasında kağıdın kenarlarında önlenmesi mümkün olmayan renklenme olmaktadır. 

Tutkallama: MPD Lord Otokopi kağıtları her türlü kaliteli PVA yapıştırıcılarla tutkallanabilir.

Baskı Öncesi ve Sonrası : MPD Lord Otokopi kağıtları hassas kağıt olması nedeni ile baskı öncesi ve baskı sonrası aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir : 

. MPD Lord Otokopi kağıdının üzerine, taşınırken ve matbaada muhafaza edilirken hiçbirşey konulmaması gerekir. 
. Kesim esnasında giyotin ağzının çok temiz ve bıçağın 19-21 derecede iyi bilenmiş olması gereklidir. 
. Kesim ve istif yapılırken kağıda sıyırtma yapılmamalıdır. 
. Pres basıncını mümkün olduğu kadar azaltınız. Az miktarda kesim yapınız. 
. Presin altına 20mm kalınlığında sünger yapıştırmak suretiyle kağıtta renklenmeyi önleyebilirsiniz. 
. Stoklamada 20 paketten fazla üst üste istiflenmemelidir. 
. Mamülünüzü sağlam koliler içinde stoklanmalı ve sevk edilmelidir.

 Kağıt Ebatları

Rotasyon baskıda kullanılan kağıtlar bobin halinde satıldığı için bobinin eni ile sipariş edilirler. ( Örneğin 70 gram 1. Hamur 45′lik bobin gibi). Tabaka baskı yapan makinelerde ise kağıt tabaka halinde kesilmiş olup top veya paket halinde satılırlar.

 Kağıt Standartları

A0=841×1189 mm

A1=594×841 mm

A2=420×594 mm

A3=297×420 mm

A4=210×297 mm

A5=148×210 mm

B0=1000×1414 mm

B1=707×1000 mm

B2=500×707 mm

B3=350×500 mm

B4=250×350 mm

B5=176×250 mm

C0=917×1297 mm

C1=648×917 mm

C2=458×648 mm

C3=324×458 mm

C4=229×324 mm

C5=162×229 mm

Bunların dışında özel siparişle her ebatta kağıt bulunmakta, gerekirse bobin halindeki kağıtlardan özel kesim yapılarak istenilen ölçüde ebat kağıt elde edilmektedir.

Kağıt Ağırlığının Hesaplanması

 115 gramlık 70×100 cm ölçüsündeki bir kağıdın ağırlığı

70x100x115 =805 gr
10000
bu ölçüdeki kağıt 80,5 gr olduğuna göre bir top kağıt
80,5×500 = 40,250 kg ağırlığındadır.
Demek ki bir top kağıdın kaç kg geldiğini bulmak için uygulanacak formül sudur;
1 tabaka kağıdın ağırlığı = kağıdın enix boyuxgramajı gr/m² = gr
10.000
Gramaj = 1 tabaka kağıdın ağırlığı (gr)x10.000 = gr/m²
EnxBoy